Stanisław Konarski, pijar, pedagog, publicysta, pisarz i poeta. Zreformował programy nauczania i wychowania wprowadzone najpierw w założonym przez niego elitarnym Collegium Nobilium, potem we wszystkich szkołach pijarskich, a po 1773 roku w całej Rzeczypospolitej za sprawą Komisji Edukacji Narodowej.
Konarski urodził się 30 września 1700 r. w Żarczycach w powiecie jędrzejowskim. Był już jedenastym dzieckiem miecznika sandomierskiego i kasztelana zawichojskiego Jerzego i Heleny Czermińskiej, spokrewnionej z możnym rodem Tarłów. W dniu 18 października dziecko ochrzczono, nadając mu imię Hieronim. Przodkowie Konarskiego jeszcze do połowy XVII wieku wyznawali arianizm, ale już jego rodzice byli katolikami, a Hieronim i jego trójka rodzeństwa zostali powołani do życia zakonnego. 9 - letni Konarski został posłany do znanego kolegium pijarów w Piotrkowie, po ukończeniu którego wstąpił do zakonu i przyjął imię Stanisław od św. Wawrzyńca, pod którym przeszedł do historii. Zaraz potem znalazł się w Podolińcu na Spiszu, gdzie pijarzy mieli swój nowicjat i szkołę, w której został wykładowcą.
W 1720 roku przeniósł się do Warszawy, aby studiować teologię, po czym przyjął święcenia kapłańskie. Dzięki wujowi, biskupowi poznańskiemu Janowi Tarle, wyjechał do Rzymu, do Collegium Nazaretanum. Po kilku latach przeniósł się do Paryża, gdzie nauczył się języka i poznał dzieła ówczesnych filozofów europejskich.
Po powrocie do kraju, za namową Józefa Andrzeja Załuskiego zajął się historią polskiego prawa, publikując I tom Volumina Legum (do 1739 r. wyszło kolejnych pięć tomów). W tym czasie rozpoczął też działalność publiczną, opowiadając się za elekcją króla-Piasta Stanisława Leszczyńskiego na tron polski i należał następnie do przywódców konfederacji w Dzikowie, zawiązanej w 1734r. przeciwko wyborowi Augusta III. Po jej upadku zajął się nauczaniem, najpierw w Krakowie, następnie w Rzeszowie. Jednocześnie opracowywał reformę szkolnictwa pijarskiego.W 1740r. z polecenia władz zakonnych zorganizował i 1 września otworzył w Warszawie elitarną szkołę dla synów szlacheckich - Collegium Nobilium. W pierwszym roku w ławie szkoły zasiadł tylko jeden uczeń.
W 1741 roku Konarski, już jako prowincjał polskiej prowincji pijarów, liczącej 300 zakonników w 20 domach zakonnych, zapoczątkował przygotowaną reformę szkolnictwa. Napisał nowe podręczniki, m.in. "O poprawie wad wymowy" oraz "Gramatykę łacińską", wznawianą potem po polsku 18 razy i 9 po łacinie. Program zreformowanych szkół pijarskich obejmował historię i geografię Polski i świata, astronomię, filozofię, matematykę, fizykę, nauki przyrodnicze, język ojczysty oraz języki obce, a także naukę tańca, muzyki, szermierki i jazdy konnej. Szczególną wagę przywiązywano w szkole do wychowania człowieka uczciwego i dobrego obywatela, patrioty. Istniał w niej także teatr, w którym uczniowie przygotowywali się do wystąpień publicznych. Konarski zajmował się również reformami społecznymi i politycznymi. W 1760r. wydał anonimowo "O skutecznym rad sposobie albo o utrzymaniu ordynaryjnych sejmów", w którym poddał druzgocącej krytyce zasadę liberum veto i zrywania sejmów.
Domagał się jej zniesienia, co przyczyniłoby się do uzdrowienia stanu Rzeczypospolitej. Jego reformy szybko przynosiły owoce. Ponad stu posłów Sejmu Wielkiego, który podjął próbę reformy państwa, m.in. uchwalając Konstytucję 3 maja, było uczniami szkół pijarskich. Król Stanisław August Poniatowski uhonorował Konarskiego medalem z napisem "Sapere auso" (Temu, który odważył się być mądrym). Ksiądz Stanisław Konarski zmarł 3 sierpnia 1773r. i spoczął w podziemiach kościoła oo. Pijarów przy ul. Długiej w Warszawie. Wiersz nagrobkowy ułożył ks. bp Ignacy Krasicki:
"Ten, co pierwszy zdziczałe ciął gałęzie wzniosłe
I śmiał ścieżki odkrywać wiekami zarosłe,
Co nauki, co miłość kraju wzniósł i krzepił
W cieniu laurów spoczywa, które sam zaszczepił".
PRZYPIS : Kompendium wiedzy o Zespole Szkół Nr 2 im. Stanisława Konarskiego we Wronkach, praca zbiorowa pod redakcją Aliny Kaźmierczak, Wronki 2007, s. 12-15
